Nee, rivierkreeften zijn niet gevaarlijk. Rivierkreeften zijn relatief klein en over het algemeen niet agressief. Rivierkreeften hebben wel scharen die ze gebruiken om waterplanten af te knippen om ze te eten en om zichzelf te beschermen. Zijn scharen zijn relatief klein maar wel sterk en scherp. Zolang je niet in contact komt met de scharen, zijn rivierkreeften geheel ongevaarlijk. Een rivierkreeft zal echter niet uit zichzelf zijn scharen gebruiken en kan ook niet steken. De rivierkreeften bevatten geen gif en hebben geen tanden.

In principe zijn rivierkreeften eetbaar, ze zijn zelfs ontzettend lekker! Op zoek naar inspiratie volg dan deze link. Eerst weten hoe je een rivierkreeft moet pellen, kijk dan deze handige tutorial.

Let wel op, een levende rivierkreeft mag je in principe niet zomaar uit de sloot halen en opeten, alleen wanneer de lokale hengelsportvereniging het volledige visrecht bezit en jij zelf in bezit bent van de vispas of andere schriftelijke toestemming mag je met een hengel rivierkreeft vangen.

Hele rivierkreeften zijn te koop bij sommige beroepsvissers, de grotere viswinkels of supermarkten met uitgebreide visafdeling. Bij viswinkels en supermarkten komen de rivierkreeften vaak uit China, Spanje of de Verenigde Staten, meestal in de vorm van geheel ingevroren rivierkreeft, gepeld, of verwerkt in bijvoorbeeld een salade.

Om te weten waar je allemaal rivierkreeft kunt kopen kijk dan op onze kaart door deze link te volgen.

Wanneer iemand levende rivierkreeften aanbiedt die hij/zij zelf heeft gevangen, let dan goed op dat diegene hier een vergunning voor heeft. Zonder vergunning is dit illegaal. Er zijn maar een paar beroepsvissers in Nederland die een visvergunning hebben en rivierkreeften mogen vangen. Sport- of hobbyvissers met een visvergunning mogen hun rivierkreeften nooit verkopen.

Lees meer op de pagina wet- en regelgeving en oplossingsrichtingen.

Het is niet toegestaan om op rivierkreeften (en andere vis, schelp- en schaaldieren) te vissen zonder vergunning. Wanneer je toch met vistuigen (hengels, fuiken of korven) vist zonder vergunning ben je illegaal aan het vissen en dus strafbaar. Als je voor je plezier op rivierkreeften wilt vissen heb je een vispas van Sportvisserij Nederland  (www.sportvisserijnederland.nl) of ander schriftelijke toestemming van uw lokale hengelsportvereniging nodig. Hiermee mag je met niet-professioneel vistuig op de rivierkreeften vissen, bijvoorbeeld hengels. Wanneer je als sport of hobbyvisser een rivierkreeft vangt mag je deze voor eigen gebruik mee naar huis nemen, mits de lokale hengelsport de volledige visrechten heeft over het water.

Wanneer je rivierkreeften wilt vangen met een kreeftenval, korf of fuik heb je een vergunning nodig voor de beroepsvisserij en moet je een officieel visserijbedrijf zijn. Deze vistuigen zijn namelijk opgenomen in de Visserijwet als professioneel vistuig en mogen niet recreatief worden gebruikt.

Lees meer op de pagina regelgeving rivierkreeftenvisserij en oplossingsrichtingen.

Als je als sport of hobbyvisser een rivierkreeft aan de haak hebt kan je hem het beste terugzetten op de plek waar je hem gevangen hebt en vervolgens doorgeven op bijvoorbeeld www.telmee.nl of www.waarneming.nl. Tenzij jij en jouw hengelvereniging over alle visrechten beschikt van het lokale water, mag je de rivierkreeft niet meenemen voor consumptie. In alle gevallen is het verboden de rivierkreeft te verplaatsen en ergens anders uit te zetten.

Lees meer op de pagina rivierkreeft gevonden?

Er zijn verschillende soorten rivierkreeften in Nederland. De meeste soorten hiervan zijn invasief. Er is maar één inheemse rivierkreeften soort in Nederland: de Europese rivierkreeft, Astacus astacus. De Europese rivierkreeft is echter vrijwel helemaal verdwenen.

Verder zijn er zes soorten exotische rivierkreeften in Nederland. Deze soorten zijn in de 20^ste eeuw op verschillende manieren geïntroduceerd. Met uitzondering van de Turkse rivierkreeft (Astacus leptodactylus) komen de geïntroduceerde soorten uit de Verenigde Staten. In de volksmond worden deze soorten vaak aangeduid met Amerikaanse rivierkreeft, dit kan dan om de volgende 6 verschillende soorten Amerikaanse rivierkreeften gaan:

• rode Amerikaanse rivierkreeft, Procambarus clarkii
• gevlekte Amerikaanse rivierkreeft, Orconectes limosus
• geknobbelde Amerikaanse rivierkreeft, Orconctes virilis
• gestreepte Amerikaanse rivierkreeft, Orconectes acutus
• Californische rivierkreeft, Pacifastacus leniusculus
• Marmerkreeft, Procambarus sp.

Kijk voor meer informatie om de verschillende soorten te herkennen op de pagina soorten identificatie. Voor meer informatie, kijk dan op de pagina rivierkreeften in Nederland. 

Sommige soorten zijn vrij makkelijke te herkennen, anderen zijn moeilijker uit elkaar te halen. Kijk voor foto’s en manieren om de soorten te herkennen op de pagina soorten identificatie.

Een inheemse soort betekent dat de soort van nature in een bepaald gebied voorkomt. Inheemse soorten horen van nature bij het ecosysteem.

Een exoot is een soort die ergens voorkomt, maar daar niet van nature thuishoort. Een exoot is door menselijk toedoen of door natuurlijke processen in een gebied terechtgekomen. Soms overleven exoten het niet in een nieuw ecosysteem, soms juist heel goed.

Wanneer een exoot in het nieuwe ecosysteem voortleeft én daarmee problemen veroorzaakt voor inheemse soorten in het ecosysteem, wordt de soort een invasieve soort genoemd.

Amerikaanse rivierkreeften in Nederland zijn invasieve soorten omdat ze zich razendsnel in het zoetwater ecosysteem verspreiden en voor verschillende problemen zorgen.

Ja, de Europese rivierkreeft hoort van nature in Nederland. Helaas is deze bijna helemaal verdwenen.

Lees meer over Europese rivierkreeften op de pagina Europese rivierkreeft.

Niet van alle soorten invasieve rivierkreeften is met zekerheid te zeggen hoe ze in Nederland terechtgekomen zijn. Vermoedelijk zijn de marmerkreeft, de rode-, geknobbelde-, en gevlekte Amerikaanse rivierkreeft geïmporteerd voor de handel en/of consumptie, waarna ze ontsnapt of uitgezet zijn.

Van de Californische rivierkreeft is bekend dat deze in 1959 opzettelijk geïntroduceerd is in Europa als alternatief voor de snel verdwijnende Europese rivierkreeft. De Californische rivierkreeft is op veel plekken uitgezet tussen 1960 en 1980.

De Turkse rivierkreeft is geïntroduceerd in de jaren zeventig omdat de Europese rivierkreeft toen een beschermde status kreeg en niet meer gevangen en verhandeld mocht worden. De Turkse rivierkreeft werd gezien als een alternatief voor de Europese.

Lees meer op de pagina Amerikaanse rivierkreeften.

De invasieve rivierkreeften zijn allen in eerste instantie door menselijk handelen geïntroduceerd in Nederland. Hierna hebben de soorten zich snel verspreid over Nederland. De gevlekte Amerikaanse rivierkreeft is de meest algemene en meest verspreide soort in Nederland. De invasieve soorten hebben een wijd spectrum aan omstandigheden waarin ze zich thuis voelen en goed gedijen. Ze hebben zich waar nodig aangepast aan het nieuwe ecosysteem en hadden in eerste instantie geen natuurlijke vijanden. De soorten hebben een relatief hoge voortplantingssnelheid, ze vermeerderen snel en kunnen zo in aantallen groeien.

Na de introductie van de soorten in Nederland zijn ze door zowel natuurlijke als menselijke factoren verder verspreid. De rivierkreeften kunnen namelijk het water verlaten en over land op zoek gaan naar nieuwe leefgebieden. De meeste soorten doen dit vooral ’s nachts. De afstand die ze afleggen is afhankelijk van meerdere factoren, maar kan oplopen tot een aantal kilometers. De kreeften verlaten het water wanneer er zuurstof of voedselgebrek optreedt. Meestal door hoge temperaturen of wanneer er te veel kreeften in het water zitten. Ze gaan dan op zoek naar een nieuw geschikt leefgebied en kunnen zo zichzelf over redelijk grote afstanden verspreiden.

De snelle verspreiding van de soorten komt ook deels door menselijk handelen. Gevangen exemplaren door zowel hobby-, sport- en beroepsvissers zijn levend vervoerd. Wanneer hierbij individuen ontsnappen en in het water terecht komen kunnen ze hier voortleven. Door het vervoeren van rivierkreeften kunnen ze zich over nog grotere afstanden verspreiden.

Ook wordt er gedacht dat de rivierkreeften door baggerwerkzaamheden nieuwe wateren bereiken. Rivierkreeften verstoppen zich namelijk in holen wanneer de temperatuur daalt of het waterpeil laag is. Wanneer ze door baggerwerkzaamheden op de kant terecht komen, kunnen ze zich weer verder verspreiden. Soms wordt het bagger gestort op andere plekken, in depots opgeslagen of verbrand. Bij dat eerste kunnen de rivierkreeften in nieuw water terechtkomen.   

Wanneer je een rivierkreeft tegenkomt, is het absoluut niet nodig deze dood te maken. De invasieve rivierkreeften zijn niet gevaarlijk, niet agressief en ook niet giftig. Ze zijn al wijd verspreidt in de Nederlandse binnenwateren, één exemplaar minder zal weinig verschil maken. Wanneer je een rivierkreeft tegenkomt, kunt je deze het beste met rust laten en zijn gang laten gaan. Hij is waarschijnlijk opzoek naar een nieuw leefgebied om zich te vestigen. Ook zou het zonde zijn als je per ongeluk toch te maken hebt met een Europese rivierkreeft (Astacus astacus) en deze dood terwijl er al zo weinig van zijn.

Het beste en leukste is natuurlijk om de kreeft te identificeren en door te geven op bijv. www.telmee.nl of www.waarneming.nl.

Rivierkreeften vormen een plaag in Nederland. Ze veroorzaken allemaal problemen voor de waterplanten, waterkwaliteit en stabiliteit van oevers en dijken. Hierdoor kunnen rivierkreeften indirect ook een negatieve invloed hebben op andere soorten in het water, zoals vissen en andere waterdieren.

Rivierkreeften die in een fuik of korf zitten leven nog. Ze worden door de visser levend opgevangen en thuis levend in een aquarium of water tank gehouden totdat de kreeften verkocht zijn. De kreeften gaan ook levend in de verdere handel, ze worden levend geleverd aan restaurants en groothandelaren. Hier zitten ze soms levend in een homarium (aquarium in de winkel) totdat ze verkocht worden. Rivierkreeften worden bijna altijd levend gekookt.

Er is veel aandacht voor het levend koken van kreeften en krabben. De dieren zouden veel pijn hebben tijdens het kookproces. Ook zijn niet alle dierenbeschermingsorganisaties blij met het houden van kreeften in homaria. Hierbij hebben de dieren veel stress en zijn hun scharen aan elkaar vastgeplakt.

Good Fish Foundation is hiervan op de hoogte en is ook geen voorstander van het levend houden en koken van kreeften en krabben. Toch is GFF voorstander van de handel in en verkoop van rivierkreeften omdat deze soorten een plaag vormen. De dieren moeten ons binnenwater uit voordat dit ten koste gaat de waterkwaliteit en andere soorten in onze binnenwateren. Tot nu toe is de levende handel de enige mogelijke handel voor de rivierkreeften.

De effecten van het voorkomen van de invasieve rivierkreeften in Nederland worden steeds duidelijker. De kreeften hebben zich snel verspreid en komen op sommige plaatsen in hele hoge dichtheden voor. Ze knippen waterplanten weg en door hun graafgedrag wordt het water troebel. Hierdoor gaat de waterkwaliteit omlaag wat een effect heeft voor de rest van het ecosysteem.

Hoe erg de problemen zijn die de rivierkreeften veroorzaken, verschilt sterk per watergebied. In sommige gebieden waar de rivierkreeften voorkomen zijn bijna alle waterplanten verdwenen. In andere gebieden, waar dezelfde dichtheid aan rivierkreeften zijn, is er nauwelijks een zichtbaar probleem. Welke factoren voor dit verschil zorgen, is nog onduidelijk en kan met veel verschillende natuurlijke factoren te maken hebben.

Lees meer op de pagina problemen door rivierkreeften.

Het lijkt een simpele oplossing om de invasieve rivierkreeften weg te vangen. De kreeften zijn eetbaar en makkelijk te vangen. Bovendien zijn ze super lekker, gezond en gemakkelijk klaar te maken. Dat er niet grootschalig op rivierkreeften gevist wordt heeft meerdere redenen. Niet in alle wateren is het toegestaan voor beroepsvissers om te vissen, ze hebben geen vergunning. Deze vergunningen worden uitgegeven of verhuurd door de eigenaar van het water. Wanneer een beroepsvisser wel een vergunning heeft mag hij op rivierkreeften vissen. Er zijn echter niet veel vissers die een vergunning hebben én op rivierkreeften vissen. De vraag naar rivierkreeften is nog niet zo groot dus de afzet mogelijkheden zijn beperkt. Bovendien mag er pas sinds 2016 op de soorten gevist worden, voorheen was er op Europees niveau vastgelegd dat deze exoten niet bevist mochten worden.

Nu het bevissen van de invasieve rivierkreeften wel toegestaan is, heeft een grootschalige visserij zich alsnog niet ontwikkeld. Dit komt omdat er slechts enkele waterbeheerders positief tegenover deze bevissing staan. Ze geven geen toestemming om de soorten te bevissen. Dit komt omdat het nog niet zeker is of bevissing wel helpt in het voldoende verminderen van de populatie, hier zijn nog niet genoeg bewijzen voor. Bovendien wil een waterbeheerder het liefst zien dat álle rivierkreeften compleet verdwijnen uit het water. Een beroepsvisser wil dit niet, een beroepsvisser wil ervoor zorgen dat er elk jaar genoeg vangst te behalen valt. Daarom zal in de huidige situatie een beroepsvisser weinig gemotiveerd zijn alle rivierkreeften te doen verdwijnen, iets wat waterbeheerders wel willen zien. Hiernaast is er nog weinig bekend over de hoeveelheid en soorten bijvangst van andere vissoorten waaronder de bedreigde aal (paling).

Er wordt momenteel onderzoek gedaan naar het optimale niveau van bevissing wat de plaag kan onderdrukken en tegelijkertijd een economisch perspectief biedt voor de beroepsvisser. Klik hier om meer te weten te komen over de onderzoeken die nu lopen.

Lees meer op de pagina wet- en regelgeving en oplossingsrichtingen.

Rivierkreeften staan niet vaak op de menukaart om verschillende redenen. Waarschijnlijk is een van de redenen dat het een relatief onbekend product is. Restaurant koks kennen de soort vaak niet en gasten vragen er nog niet naar. Verder is het moeilijk om een stabiele aanvoer aan rivierkreeften te realiseren. Er zijn namelijk niet heel veel vissers (ongeveer 30) in Nederland die op rivierkreeften mogen vissen. De verdere handel doet de individuele visser vaak zelf, de rivierkreeften gaan vaak niet via de centrale visafslag. Wanneer een restaurant geen contacten heeft met een lokale visser kan hij moeilijk aan verse rivierkreeften uit Nederland komen.

Dat er weinig aanvoer is van lokale vissers komt doordat het niet is toegestaan om de rivierkreeften te vangen, vervoeren en verhandelen zonder vergunning. Dit komt omdat het risico op verdere verspreiding anders groot is. Wanneer er rivierkreeften worden aangeboden door een lokale visser moet je er zeker van zijn dat deze op een legale wijze gevangen zijn en dat de visser hiervoor een vergunning heeft. Wanneer dit niet het geval is, is dit illegaal en dus strafbaar. Het is een vorm van stroperij.

Doordat de vissers geen capaciteit hebben om grote hoeveelheden rivierkreeften op te slaan, te pellen en of in te vriezen, worden de rivierkreeften uit Nederland nu levend aangeleverd. Net als bij zoutwater kreeften, blijft de smaak het best bewaard als ze vlak voor de bereiding worden gedood. Ingevroren rivierkreeften smaken ook goed, maar zijn lang niet zo goed als verse. Bij groothandels zijn alleen ingevroren en soms zelfs al bewerkte rivierkreeften beschikbaar. Wanneer rivierkreeften gevangen worden en levend aangevoerd moeten worden, kan er niet veel tijd tussen de vangst en aanlevering zitten. Hierdoor moet een visser snel zijn vangst kwijt kunnen. Dit zorgt ervoor dat de aanvoer van de rivierkreeften vrij instabiel is. Alleen wanneer een visser weet dat hij de partij kwijt kan, zal hij eropuit gaan om te vissen. Hierdoor is een stabiele aanvoer en prijs lastig te realiseren.

Rivierkreeften die nu in de supermarkten liggen en soms ook in de horeca worden aangeboden, komen uit China, Spanje of de Verenigde Staten. Deze worden hier gekweekt of wild gevangen. Dit is een stuk minder duurzaam dan de rivierkreeften uit Nederland. Het gaat wel om dezelfde soort. Eigenlijk verkopen en eten we dus de verkeerde rivierkreeft! Als we meer rivierkreeften uit Nederland gaan eten en opvissen kan dit zorgen dat de plaag en dus de problemen minder worden.

Lees meer op de pagina wet- en regelgeving en oplossingsrichtingen.

De Europese rivierkreeft staat in vrijwel al zijn leefgebieden onder druk. Er zijn meerdere oorzaken aan te wijzen voor de achteruitgang van de soort. Volgens de IUCN (International Union for Conservation of Nature) zijn de voornaamste oorzaken eutrofiering, verzuring, habitat vernietiging, overexploitatie, toxische stoffen, waterpeil verlaging, fragmentatie en de introductie van exotische rivierkreeften die de kreeftenpest hebben meegebracht. In zijn geheel is de Europese rivierkreeft met 50 tot 70% afgenomen. Op sommige plaatsen is de populatie stabiel, op andere plekken gaat de soort nog steeds achteruit.

In Nederland is de achteruitgang vooral te wijten aan de achteruitgang van de waterkwaliteit en het verlies van geschikte habitat door veranderend landgebruik. Het resterende deel is gegrepen door de kreeftenpest die de exotische rivierkreeften hebben meegebracht. De schimmelziekte die hierdoor veroorzaakt wordt is fataal voor de inheemse soort terwijl de exotische Amerikaanse rivierkreeften hier immuun voor zijn. De exotische rivierkreeften zijn in competitie met de Europese rivierkreeft om schuilplaatsen en voedsel, maar deze competitie is niet een oorzaak voor het achteruitgaan van de Europese rivierkreeft.

Lees meer op de pagina Europese rivierkreeft.

Het kan goed zijn dat u een rivierkreeft tegenkomt die over straat of langs oevers loopt, vooral in de maanden augustus/september. Rivierkreeften kruipen uit het water wanneer er voedsel- of zuurstoftekort ontstaat in het water waarin ze leven. Dit kan zijn door stijgende temperaturen of wanneer er sprake is van over-populatie. Wanneer het te druk wordt kruipen de volwassenen uit het water en gaan op zoek naar een nieuw leefgebied met meer zuurstofrijk water en voedsel. De afstanden die ze afleggen kunnen oplopen tot een aantal kilometers.

Lees meer over de ecologie van rivierkreeften op de pagina Europese rivierkreeft of Amerikaanse rivierkreeften.

De meeste soorten rivierkreeften graven holletjes en soms hele gangenstelsels in de oevers. Deze holletjes gebruiken ze om zich in te verschuilen bij laag water of wanneer de vrouwtjes eieren onder hun staart dragen en deze willen beschermen. Er is onderzoek gedaan naar de schade in oevers door het graven van deze gangenstelsels. Slechts één onderzoek hiernaar heeft aangetoond dat oevers en kleine dijkjes instabiel kunnen worden door dit graafgedrag. Andere onderzoeken hebben niet hetzelfde resultaat gevonden. Het lijkt heel erg af te hangen van de soort kreeft, de dichtheid kreeften, hun graafactiviteit en de soort oever of dijk. Het is dus nog maar de vraag of het graven door rivierkreeften in de oevers daadwerkelijk ervoor kan zorgen dat koeien in de sloot vallen, wat weleens beweerd wordt.

In eerste instantie hadden de invasieve rivierkreeften geen natuurlijke vijanden in de Nederlandse wateren. Hoe langer de soorten zich in het ecosysteem bevinden, hoe meer predatoren hun weten te vinden. De voornaamste natuurlijke vijanden zijn reigers, paling, snoek, snoekbaars, baars, fuut, bruine rat en de muskusrat. Hoeveel en welke soorten voornamelijk gegeten worden is nog onduidelijk. Ook is het niet bekend of deze predatie op den duur zal leiden tot een inperking van de populatie.

Nee, alleen als je een visvergunning hebt mag je vissen op vis en rivierkreeften. Lees hierover meer op de pagina regelgeving rivierkreeftenvisserij.

Rivierkreeften kun je het beste vangen met een fuik of een kreeftenkorf of -val. Deze vistuigen vallen onder beroepsvisserij en mogen dus niet gebruikt worden zonder vergunning voor beroepsvisserij. Rivierkreeften kun je ook vangen met een hengel met aas of een simpel touw met aas eraan. Dit is echter ook alleen toegestaan als je in het bezig bent van een vergunning.

Lees meer op de pagina hoe vang je rivierkreeften?.

Er zijn in Nederland bepaalde gebieden afgesloten voor de visserij op wolhandkrabben en aal. Er zijn namelijk te hoge concentraties aan dioxines en andere giftige stoffen aangetroffen in aal en wolhandkrab uit deze wateren. Er is beperkt onderzoek gedaan naar concentraties van dergelijke stoffen in rivierkreeftenvlees. Deze hebben wel aangetoond dat het veilig is om deze rivierkreeften te eten. De concentraties die zijn aangetroffen waren binnen de marges van het Europees beleid en vormen dus geen gezondheidsrisico. Om dit nog grondiger uit te zoeken wordt er tijdens Kennisplatform Rivierkreeft II nog een onderzoek naar gedaan.