Vissen op rivierkreeften
Wanneer een invasieve exoot zich vestigt in een gebied is het van belang om meteen tot actie te komen om verdere verspreiding te voorkomen. De introductie van de soort in een nieuwe omgeving moet verhinderd worden zodat het probleem zich niet verder verspreidt. Er wordt veel onderzoek gedaan naar de beste methodes om de invasieve rivierkreeften populaties te beheersen en verder verspreiding te voorkomen. Een van de veelbesproken methodes om de invasieve rivierkreeften populaties in te perken is wegvangen. Het ontwikkelen van een visserij op deze soorten kan de populatie terugdringen en potentieel tot een economisch gezonde visserij leiden voor binnenvissers.
Binnen Kennisplatform Rivierkreeft I heeft Good Fish Foundation voor het eerst het perspectief van de rivierkreeftenvissers meegenomen in een onderzoek naar de rivierkreeftenplaag in Nederland. Een rapportage en meer uitleg over dit rapport is via deze link te lezen.
In de supermarkt (onder andere Jumbo en de Albert Heijn) en bij sommige vishandelaren zijn er al rivierkreeften te koop. Deze komen meestal uit China of Spanje, waar ze in vijvers gekweekt worden. Die worden daar gekookt, gepeld en verpakt. Rivierkreeften die gevangen zijn in Nederland zal je niet gauw in de supermarkt aantreffen. Vrijwel de gehele vangst wordt levend verkocht aan restaurants en de groothandel.
Belemmeringen voor de visserij op rivierkreeft
Er zijn allerlei wetten en regels van kracht die de visserij op de binnenwateren reguleren. Daarnaast zijn er nog extra beperkingen omdat het invasieve soorten zijn. Watereigenaren mogen beslissen wie er een huurovereenkomst of andere visvergunning krijgt. In Nederland zijn er verschillende partijen die watereigenaar kunnen zijn, een waterschap, de staat, provincie, gemeente of een particulier. Om in een water te mogen vissen is er een visvergunning nodig. Visvergunningen zijn soms in de vorm van het volledig visrecht maar kunnen ook opgedeeld zijn in aal visrecht, schubvis visrecht en kreeften visrecht. Door het aangaan van een overeenkomst verkrijgt de beroepsvisser het recht om de vis of de kreeft te beheren. Dit recht wordt door de watereigenaar vergeven, met dit recht kan een visser gaan vissen. Niet op iedere plaats in het water mogen vistuigen geplaatst worden. Zo mag de doorstroming van het water niet belemmerd worden. De watereigenaar ziet hier op toe.
Dat er niet massaal op rivierkreeften gevist wordt heeft verschillende redenen. Er zijn maar een aantal beroepsvissers die bereid zijn om te investeren in het vissen op de twee economisch interessante rivierkreeftensoorten in de polderwateren; de Rode en de Gestreepte Amerikaanse rivierkreeft. Het verkrijgen van vergunningen is heel veel werk. Voor een beetje bedrijf heb je al snel 40 overeenkomsten met boeren, gemeenten en waterschappen nodig. Deze overeenkomsten moeten allemaal getoetst worden door de Kamer voor de Binnenvisserij. Daarna kan er pas begonnen worden met het investeren in vangmiddelen, opslagruimte en opbouwen van een klantenkring. Bovendien kan er tussentijds iets veranderen in de regelgeving, zowel op nationaal als op Europees niveau. Een voorbeeld is de 3 maanden gesloten tijd voor het gebruik van aalvistuigen. Verder is de markt voor deze producten nog onzeker en zullen niet alle beroepsvissers deze investering durven maken. Een beroepsvisser die nieuw in een gebied is en een vergunning wil krijgen, moet hiervoor in het bezit zijn van 250 ha viswater. Dit alles draagt eraan bij dat er op dit moment maar een beperkte commerciële visserij op rivierkreeften plaatsvindt.
Al lijkt het wegvangen van de exotische rivierkreeften een goede oplossing, er kleven een aantal nadelen aan. Er zijn veel twijfels over deze manier van beheren. Watereigenaren die problemen ondervinden door rivierkreeften willen namelijk niet de kreeften beheren maar willen ze bestrijden. Dit terwijl een visser juist niet wil dat de soort verdwijnt, dan is er namelijk niks meer om op te vissen.
Een ander bezwaar voor een beroepsvisserij is het risico op het introduceren van de exotische rivierkreeften in nieuwe gebieden. Wanneer deze visserij een economisch perspectief biedt, kan dit ervoor zorgen dat vissers in andere gebieden de soorten introduceren. Verder zijn er nog zorgen over de bijvangsten in deze visserij. De bijvangst moet zo veel mogelijk ingeperkt worden zodat de schade aan andere vissoorten minimaal is.
Het bevissen van de rivierkreeften zal de populatie kunnen terugdringen, maar de optimale dichtheid voor een economisch interessante visserij kan hoger liggen dan de dichtheid waarbij de waterkwaliteit voldoende is. We moeten de visserij zo in zien te richten dat er een economisch interessante visserij ontstaat mét een populatie rivierkreeften die de waterkwaliteit niet beïnvloedt.
Helaas lijkt dit bij rivierkreeften een stuk ingewikkelder. Voor de visserij zijn vooral de grotere exemplaren interessant. Deze brengen het meeste op, wanneer de rivierkreeften jong zijn hebben ze nog weinig vlees en zijn ze minder interessant voor de consument. Bovendien hebben studies aangetoond dat kannibalisme mogelijk een belangrijke populatie-regulerende rol speelt bij populaties rivierkreeften. Wanneer de dichtheid van de rivierkreeften in een gebied een bepaalde grens bereikt zal er kannibalisme optreden van volwassenen op jongen. Door de jongen te eten zorgen de volwassenen ervoor dat de dichtheid in een bepaald systeem niet te hoog wordt en zijn ze verzekerd van genoeg ruimte, zuurstof en voedsel. Wanneer de visserij zich juist op grotere exemplaren richt, komt deze zelfregulatie te vervallen en is de voorspelling dat de rivierkreeften populatie niet verkleint en potentieel zelfs vergroot doordat meer jongen overleven.
Een ander risico wat verbonden is aan het ontwikkelen van een lucratieve visserij is een snellere verdere verspreiding, al dan niet bewust. Wanneer rivierkreeften levend verhandeld en dus getransporteerd worden dreigt er ontsnappingsgevaar. Gebeurt de ontsnapping in een ongekoloniseerd gebied, is de kans aanwezig dat de kreeften zich hier alsnog weten te vestigen. Ook kan het ontwikkelen van een lucratieve visserij op rivierkreeften in een bepaald gebied ervoor zorgen dat in andere gebieden, waar de soorten nog niet voorkomen, de interesse van andere binnenvissers wordt gewekt en deze de soort(en) introduceren om te kunnen bevissen. Zo ontstaat het risico op de introductie van de soorten in een nieuw gebied en dus een verdere, ongewenste, verspreiding van de invasieve rivierkreeften in Nederland.
Hoeveel een visser moet vangen, welke soort, met welke methode en van welk formaat om een lucratieve visserij te ontwikkelen die tegelijkertijd de populatie kan beheersen, wordt verder onderzocht.
Bronnen:
Couperus, A. S (2015). Kennisdocument rivierkreeften. IMARES rapport C190/15, publicatiedatum 23 december 2015. Download dit rapport hier.
Adviesnota beleid waterbeheer-visstandbeheer. Een gezamenlijke uitgave van Unie van Waterschappen, Sportvisserij Nederland en Combinatie van Beroepsvissers. April 2006. Download heir de Adviesnota van UvW & SVN.
EU-exotenverordening 1143/2014: Europese Parlement en de Raad van de Europese Unie (EU) (2014). Verordening (EU) nr. 1143/2014 van het Europees Parlement en de Raad van 22 oktober 2014 betreffende de preventie en beheersing van de introductie en verspreiding van invasieve uitheemse soorten. Download: EU Unielijst Exoten.
Alle gebruikte documenten op deze website kun je via de pagina informatiebronnen vinden en downloaden.
Platform Rivierkreeft
Partners
Projectleiding:
Wageningen Environmental Research
Initiatiefnemer, projectpartner:
Good Fish Foundation
Mogelijk gemaakt door